Warunki stwarzania i wykorzystania aranżacji, obróbek, remiksów oraz coverów utworów innych twórców

W dzisiejszej publikacji chcemy podjąć temat, który zainteresuje i będzie pomocnym dla każdego twórcy, kompozytora i wykonawcy kompozycji muzycznych. Żeby dostać maksymalnie szczegółową i prawidłową ze strony prawnej odpowiedź, myśmy się zwrócili do prawnika portalu muzycznego ExpertMusic z prośbą o wyjaśnienie: czym są aranżacje, przeróbki, remiksy oraz covery utworów z punktu widzenia prawa i w jaki sposób musi zachowywać się autor, żeby nie złamać prawa stwarzając swoje utwory muzyczne.

Na początek, dla szczegółowego zrozumienia tematu, rozpatrzymy definicje, o których będzie chodziło poniżej.

Obróbka w muzyce to jest każda zmiana oryginalnego zapisu nutowego utworu muzycznego, mająca konkretne cele. Na przykład dostosowanie utworu dla amatorów muzyki, nieposiadających skomplikowanej techniki, wykorzystanie w praktyce nauczania, wykonanie za pomocą innego zestawu instrumentów.

Dawno temu w Europie Zachodniej była rozpowszechniona polifoniczna obróbka śpiewów chorałów gregoriańskich, służąca do XVI wieku zasadą całej muzyki wielogłosowej. W XIX-XX wiekach dużego znaczenia nabrała obróbka melodii ludowych, którą częściej nazywano harmonizacją.

Aranżacja (z fr. arranger – "uporządkować, układać") – sztuka przygotowania i adaptacji utworu muzycznego dla przedstawienia go w odmiennej od pierwotnej formie. Aranżacja dopuszcza wykorzystanie różnych sposobów rozwoju materiału pierwotnego – zmiana harmonii, użycie transpozycji i modulacji, dodawanie nowego materiału, wstępu, zakończenia itd.

Jednym z rodzajów aranżacji jest przetwarzanie sztuki muzycznej z jednego rodzaju wykonania na inny (na przykład, partię skrzypiec albo orkiestry dla głosu, fortepianu i na odwrót). Aranżacją również nazywa się ułatwiona wersja utworu oryginalnego dla tego samego instrumentu.

Remiks (z ang. remix) – wersja utworu muzycznego, nagrana późnej niż wersja oryginalna, z reguły, w bardziej nowoczesnym wariancie aranżacji. Od czasu do czasu stwarza się drogą „mieszania" kilku części początkowej kompozycji, nakładania na nią różnych dźwięków, efektów specjalnych, zmiany tempa, tonalności itp. Do częstych przypadków remiksu należą remiksowanie, megamiks (kompilacja kilku utworów).

Cover (z ang. cover – pokrywać) – autorska kompozycja muzyczna (często znana) w wykonaniu innego muzyki albo zespołu. Wykonanie coveru może zawierać elementy oryginalnej kompozycji muzycznej, na którą nakładają się elementy nowej aranżacji muzycznej.

Album, złożony całkowicie z coverów nazywa się tribiutem (od ang, tribute – danina, hołd). Artysta albo zespół, specjalizujący się na wykonaniu coverów nazywa się cover artist albo cover band.

Jeżeli cover band specjalizuje się na wykonywaniu utworów jednego zespołu, to on się nazywa tribute band.

Cover to jest osobny przypadek remake'u (jakiegokolwiek nowego wariantu utworu).

Reasumując powyższe wyjaśnienia każdego terminu można powiedzieć, że osoba, stwarzająca obróbkę, aranżację, remiks, a czasami i cover utworu stwarza nowy utwór, tak zwany utwór pochodny (nowy utwór, stworzony na gruncie innego oryginalnego utworu). Oczywiście, żeby utwór uważał się za pochodny, on obowiązkowo musi zawierać kreatywny wkład.

Ważnym jest również powiedzieć, że u osoby, przeprowadzającej przeróbkę piosenki, pojawiają się prawa autorskie na tę piosenkę. Ale zgodnie z prawem to możliwe tylko w tym przypadku, kiedy przed przeróbką piosenki dostało się właściwą zgodę twórcy (osoby, której należą prawa autorskie).

Zgodnie z obowiązującymi przepisami tylko autor (uprawniony) ma wyłączne prawo na wykorzystanie utworu. Pod pojęciem wykorzystania utworu rozumiemy jak przeróbkę, tak i jego publiczne wykonanie. Wyjątki z tych reguł też są przewidziane. Na przykład, jeżeli posługiwać się wyłącznie wymogami ustawy, możecie wykorzystywać utwór innego autora tylko w domu przed bliskimi. I tak do czasu przedawnienia ochrony konkretnej kompozycji albo do momentu otrzymania przez autora (uprawnionego) prawa na wykorzystanie utworu.

Istnieje opinia: żeby nie łamać prawa autorskiego, przed wykonaniem piosenki należy nazwać imię autora i/albo oryginalnego wykonawcę i już po tym można wykonywać piosenkę. Jednak to nie jest tak. Jak już pisaliśmy wcześniej, wykonanie kompozycji autorskiej jest możliwe tylko pod warunkiem posiadania odpowiedniej zgody od autora (uprawnionego) albo po przedawnieniu okresu ochrony prawniczej tego utworu.

Powiedzmy, że założyliście zespół i z jakichkolwiek przyczyn musicie przerobić piosenki i/albo wykonać covery kompozycji innych autorów/wykonawców.

W tym przypadku należy:

– ułożyć listę kompozycji, które planujecie przerobić/wykonać;
– znaleźć osobę, przedstawiającą prawa tych autorów;
– omówić z przedstawicielami uprawnionego warunki przeróbki utworu i/albo stworzenia coveru i zawrzeć umowę licencyjną.

Jeżeli nie potrafiliście znaleźć autora (uprawnionego) piosenki, to automatycznie dostajecie prawo wykorzystywać ją bez umowy.

Istnieje praktyka wykorzystania utworów autorskich z załączeniem licencji creative commons, która nadaje możliwość wykorzystywać ich kompozycje w całym świecie odpowiednio do pewnych warunków. Należy podkreślić, że w tym przypadku chodzi głównie o wykorzystaniu niekomercyjnym.

Po podpisaniu umowy i wykonaniu wszystkich warunków możecie spokojnie (w granicach warunków umowy) przerabiać potrzebny utwór, stwarzać i wykorzystywać covery piosenek.

Mamy nadzieję, że ten artykuł był dla was pomocny. W razie gdy pojawią się jakieś pytania dodatkowe, prosimy je napisać w komentarzach albo wysłać wiadomość do obsługi klienta support@expertmusic.net

Z wyrazami szacunku,
Zespół ExpertMusic